Nga Susan B. Glasser TheNewyorker
“Unë nuk pendohem për vendimin tim”, tha Presidenti Joe Biden këtë javë, pasi kryeqyteti krahinor në Afganistan ra në duart e talebanëve, ndërsa qeveria afgane e mbështetur nga dy dekada nga amerikanët së shpejti do të pësonte postin e saj të parashikuar prej kohësh, kolapsi amerikan.
“Udhëheqësit afganë duhet të mblidhen së bashku. Mijëra personel i joni humbu jetën dhe u plagosën. Ata duhet të luftojnë për veten e tyre, të luftojnë për kombin e tyre,” tha Biden të martën, duke e bërë të qartë sa të mundte se ai nuk do të rishqyrtonte vendimin e tij për t’u tërhequr. Amerika më në fund, përfundimisht, përfundoi me luftën në Afganistan pas dy dekadash, pa marrë parasysh pasojat.
Fjalët e administratës Biden përballë kësaj katastrofe të shpalosur kanë qenë jashtëzakonisht të ftohta. Vetë Biden, normalisht politikanët më empatikë, nuk e trajtoi tragjedinë njerëzore të parashikueshme dhe të parashikuar që vendimi i tij i prillit për të tërhequr afërsisht trupat amerikane të mbetura në Afganistan tani e ka lëshuar. Sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Jen Psaki, ndoqi komentet e tij duke fajësuar ushtrinë afgane, të cilën SHBA e financoi, e trajnoi, e pajisi dhe e ndërtoi për njëzet vjet. “Ata kanë atë që u nevojitet,” tha ajo. “Ajo që ata duhet të përcaktojnë është nëse ata kanë vullnet politik për të luftuar.” Departamenti i Shtetit, nga ana e tij, deklaroi se po bënte një shtytje diplomatike të fundit për të bindur talebanët se qeveria e tyre do të jetë një pari ndërkombëtare nëse ata marrin vendin me forcë. A mendon dikush se do t’i ndalojë ata?
Është, padyshim, një llogaritje pas gjithë kësaj, e cila është se, pas gjithë kësaj kohe dhe me më shumë se fajin e mjaftueshëm për të shkuar në të dyja palët, Biden nuk do të vuajë politikisht nga lënia pas një lufte të pakonfundueshme. E thënë troç, ekziston një besim i fortë në Uashington se amerikanët thjesht nuk kujdesen për atë që ndodh në Afganistan. Numrat e sondazheve e mbështesin atë. Politikanët në të dyja palët, me përjashtime të dukshme, në përgjithësi kanë mbështetur vendimin e Biden ose të paktën janë pajtuar me të, gjë që i lë ata ose të supozojnë ekzekutimin e Biden ose thjesht të mos thonë asgjë fare. (Vetë hamendësuesi i dytë, Donald Trump:”Duhet të ishte bërë shumë më mirë,” tha Trump në një deklaratë të enjten, në lidhje me tërheqjen. Sigurisht që ai e bëri.)
“Kuptimi i përgjithshëm duket të jetë:” Hej, shiko, ne kemi shpenzuar shumë gjak dhe thesar atje për njëzet vjet, kemi bërë shumë, ka një kufi në atë që çdo vend mund të bëjë, “Richard Fontaine, më tha një ish-këshilltar i politikës së jashtme të senatorit të ndjerë John McCain, i cili tani drejton Qendrën për një Siguri të Re Amerikane.https://central.gjirafa.com/renderer.html?v=1.1
“Kjo është tragjike, por nuk është tragjedia jonë.” Ndërsa Fontaine dhe unë po bisedonim të enjten, lajmi erdhi nga Associated Press se Herat, qyteti i tretë më i madh i Afganistanit dhe porta në perëndim të vendit, kishte rënë nga talebanët. Disa orë më vonë, Kandahar, qyteti i dytë më i madh i Afganistanit dhe vendlindja e lëvizjes talebane, kishte rënë gjithashtu.
Kabuli, kryeqyteti, së shpejti do të rrethohet nga talebanët, të cilët brenda pak javësh kanë marrë kontrollin e dymbëdhjetë prej tridhjetë e katër kryeqyteteve provinciale të vendit. Deri në kohën kur e lexoni këtë, ai numër mund të jetë më i lartë. Të enjten pasdite, Departamenti i Shtetit dhe Pentagoni njoftuan se ushtria amerikane po dërgon rreth tre mijë trupa për të ndihmuar në evakuimin e shumicës së stafit të Ambasadës Amerikane nga Kabuli. Ironia e hidhur, ky ishte afërsisht numri i trupave amerikane të vendosura ende në Afganistan kur Biden vendosi t’i tërhiqte ata dhe ndoshta të siguronte që qeveria të binte në duart e talebanëve në radhë të parë.
Asnjë nga këto nuk ishte surprizë, pavarësisht komentit të turpshëm të Biden muajin e kaluar se ishte “shumë e pamundur” që talebanët së shpejti do të “kapërcejnë gjithçka dhe do të zotërojnë të gjithë vendin”. Zyrtarë të lartë të qeverisë amerikane e dinin se çfarë po vinte, edhe nëse ata shpresonin për më mirë, ose të paktën për më shumë kohë derisa sulmet e talebanëve, ngjashëm me “intervalin e mirë” që kërkoi Richard Nixon midis tërheqjes së tij nga Vietnami dhe fitores së pashmangshme të Veriut. mbi Jugun.
Ata nuk ishin as “pa ide” as “deluzionarë”, siç më tha një person që ka folur kohët e fundit me këshilltarët e Biden për Afganistanin. Për ata që po i kushtonin vëmendje, kishte një pashmangshmëri të zymtë në ngjarjet e javës. Pentagoni ka paralajmëruar secilin nga katër Presidentët e fundit se një SHBA e papritur…
Megjithatë, në katër muajt që nga shpallja e vendimit të Bidenit, unë kam qenë e befasuar nga mungesa e debatit dhe diskutimit konkret se cilat janë pasojat e vërteta të tërheqjes. Pse? Është e vështirë të thuhet me siguri. Llogaritja politike nga të dyja palët është pjesë e saj, pa dyshim, si dhe problemi shumë i ngutshëm i shumë gjërave të tjera të tmerrshme që po ndodhin, me demokracinë amerikane në krizë dhe një rritje të tmerrshme të koronavirusit gjatë verës. Por ngjarjet në terren nuk presin për Uashingtonin, dhe kjo është java që pasojat kanë filluar të shfaqen. Pra, pyetja duhet të jetë dhe po fillon të shtrohet: Çfarë do të vijë më pas nga kjo katastrofë?
Është shumë më e lehtë as të bësh as të përgjigjesh në atë pyetje; është më e lehtë të vazhdosh të ngresh çështjen se kush është fajtori për një luftë me vlerë njëzet vjet dhe dy trilionë dollarë. Gjatë dy dekadave, ka pasur shumë, shumë raunde të kësaj: George W. Bush shqetësoi Afganistanin sepse ai vendosi të pushtonte Irakun në vend të tij. Barack Obama shqetësoi Afganistanin sepse vendosi të shtonte trupat, por më pas u tha talebanëve saktësisht se kur do t’i tërhiqte ata. Në kohën kur Trump, i etur për t’i dhënë fund luftës, por pa dyshim se si ta bënte këtë, bëri atë që sipas shumicës ishte një marrëveshje e tmerrshme me talebanët, në shkurt të vitit 2020, krizat e shumta brenda Shteteve të Bashkuara nënkuptuan që marrëveshja të merrte pak pa vëmendje në një kapital të konsumuar nga fajësimi, një pandemi dhe kolapsi ekonomik.
Vetë Biden ishte skeptik për atë që mund të arrihej në Afganistan, dhe kur Obama debatoi mbi rritjen në 2009, Biden ishte në anën e humbjes kundër tij. Këtë herë, ai i bëri të qartë ekipit të tij se nuk do të përkulej para gjeneralëve. Ai madje mbajti në vend negociatorin taleban të Trump, ish -ambasadorin në Afganistan, Zalmay Khalilzad. Në prill, duke anashkaluar rekomandimet e Pentagonit dhe frikën e disa prej këshilltarëve të tij, Biden mori rrugën politikisht të përshtatshme për të deklaruar se “Lufta e Përgjithshme” përfundoi në vëzhgimin e tij.
Me siguri është për Bidenin po aq sa edhe për Trumpin se si duket se ishte organizuar tërheqja: aq shpejt sa nuk kishte plane për të evakuuar njëzet mijë përkthyesit afganë që punuan për SHBA, dhe pa marrëveshje të siguruara paraprakisht për bazat rajonale nga të cilat do të kryejë misionin kundër terrorizmit, të cilin SHBA -ja thotë se do të vazhdojë.
Forcat amerikane përfunduan tërheqjen e tyre pa incidente të mëdha, por tani vijnë pyetjet urgjente pa përgjigje: A do ta marrin talebanët Kabulin me forcë? A do të marshojnë ata para njëzetvjetorit të ardhshëm të sulmeve të 11 shtatorit, të cilët ishin planifikuar dhe nisur nga Al Kaeda nga Afganistani, dhe që nxitën luftën e SHBA atje në radhë të parë? A ka ndonjë shans realist të mbetur nga një zgjidhje e negociuar midis qeverisë afgane dhe talebanëve për të parandaluar një rezultat të tillë?
Kur fola me një zyrtar të lartë të Administratës Biden të enjten vonë, këto ishin pyetjet në të cilat u përqëndrua Shtëpia e Bardhë, pas një dite lajmesh të zymta që bënë të qartë se mbeten vetëm skenarët e këqij. “Ekziston një mundësi krejtësisht e besueshme për një lloj marrëveshjeje të përfunduar këtu. Dhe unë mendoj se ekziston një mundësi krejtësisht e besueshme që talebanët, të hipur mbi adrenalin dhe vrull dhe çfarëdo gjëje tjetër që të kenë, të hyjnë në qytet me dhunë,”më tha zyrtari i lartë.
“Këto janë të dyja mundësi të besueshme, dhe ne duhet të jemi të përgatitur për të dyja dhe të veprojmë në mënyrë efektive në të dyja pistat. Kjo është ajo që ne po bëjmë me vendosjen tonë dhe kjo është ajo që ne po bëjmë me diplomacinë tonë. ”
Kur fola të enjten me ekspertë që kanë dekada përvojë afgane mes tyre për ngjarjet e javës, ata po mendonin skenarë edhe më apokaliptikë për atë që mund të vinte. “A do të jetë kjo Ruanda e Biden?” pyeti një i njohur i tij i vjetër, të cilin e takova në Kabul në pranverën e vitit 2002, plot vendosmëri për të ndërtuar një shtet modern, funksional jashtë rrënojave të pas-talebanëve, pas 11 shtatorit. Apo, ndoshta, “Al Kaeda/ isis 3.0”? Mundësitë, nga mizoritë në shkallë të gjerë të të drejtave të njeriut në një qendër të re për terrorizmin xhihadist ndërkombëtar, janë gjakderdhëse.
I përmenda frikën e një “Al Kaeda/ isis 3.0″ Peter Bergen, gazetarit dhe autorit që sapo ka publikuar ” Ngritja dhe rënia e Osama bin Laden “. Bergen, i cili intervistoi Bin Ladenin në vitet nëntëdhjetë në Afganistan dhe të cilin e takova atje kur u dërgova nga Washington Post për të mbuluar luftën menjëherë pas sulmeve të 11 shtatorit, më tha se ai mendonte se katastrofa në Afganistan ishte shumë e ngjashme me ISIS në Irak që pasoi tërheqjen e SHBA në 2011. “Është saktësisht i njëjti film,” tha ai. ” Nëse dhe kur talebanët hyjnë në Kabul, tashmë është e qartë se ne po shikojmë një luftë civile të përtërirë dhe të dhunshme. Me pak fjalë, ai shtoi, “është një rrëmujë e ndyrë.” E cila, e mendoni, është një epitaf goxha i drejtë për gjithë këtë çështje.
