Nga Allison Carragher, euobserver
Gara e vaksinave është për të vaksinuar europianët dhe është një garë midis Lindjes dhe Perëndimit.
Ka një arsye që gara është quajtur “një Luftë e re e Ftohtë” .
Qëllimi kryesor i vendeve që sigurojnë vaksina është të shpëtojnë jetë. Por në një botë politike, marrëdhëniet me vendet prodhuese ose donatorë mbështesin edhe aleanca – të cilat mund të përdoren për përparësi të tjera diplomatike.
Kjo është teoria që qëndron pas “diplomacisë së vaksinave”.
Sidoqoftë, ndikimi diplomatik është vetëm një pjesë e historisë. Diplomacia e vaksinave ka të bëjë gjithashtu me vërtetimin e parimeve themelore të programeve të vaksinave.
Me fjalë të tjera, Rusia dhe Kina nuk po shesin vetëm vaksina – ato po tregtojnë një vlerë të caktuar që minon normat ndërkombëtare. Është pikërisht kjo përplasje ideologjike që e bën metaforën e Luftës së Ftohtë më të përshtatshme se sa ekspertët mendojnë.
Parimi i parë i rrezikuar nga programet e vaksinimit rus dhe kinez është transparenca. Në rastin e Covid-19, kjo do të thotë të dhëna transparente brenda komunitetit mjekësor.
Në të kundërt, prodhuesit e vaksinave shtetërore kineze nuk kanë arritur të publikojnë të dhëna të provave klinike në fazën e vonë dhe asnjë kompani e vetme nuk ka përfunduar një vlerësim shkencor të vaksinave të tyre.
Udhëheqësit perëndimorë si Emmanuel Macron e kanë kritikuar këtë mungesë transparence, ashtu si edhe ekspertët brenda Kinës.
Studiuesi kryesor i ilaçeve, Ding Shen u bëri thirrje kompanive farmaceutike kineze të publikojnë të dhënat origjinale të provave klinike për të lejuar ekspertët të vlerësojnë me saktësi efikasitetin dhe sigurinë e tyre.
Shqetësimet për transparencën janë vetëm një arsye pse ka shqetësime në lidhje me sigurinë e këtyre vaksinave.
Kina dhe Rusia shpërndanë vaksinat në vendin e tyre përpara se të përfundonin provat klinike, ndërsa studiuesit miratuan me shpejt se normalja vaksinat duke tejkaluar disa nga protokollet e vendosura shkencore dhe injoruan një rekomandim të OBSH-së që të gjitha vaksinat t’i nënshtrohen testimit të plotë para shpërndarjes.
Rusia regjistroi vaksinën Sputnik V për përdorim publik pasi u testua në vetëm 76 individë. Në atë kohë, rreth 40 shkencëtarë nënshkruan një letër të hapur duke theksuar se kishin vënë re disa parregullsi edhe në këtë grup të vogël të dhënash.
Sputnik V ka rezultuar 91.6 efektiv, sipas një studimi të botuar në revistën mjekësore britanike The Lancet në shkurt. Sidoqoftë, rreth një duzinë shtetesh luajtën me jetën e qytetarëve të tyre duke miratuar Sputnik V shumë përpara botimit të të dhënave, përfshirë Serbinë dhe Hungarinë.
Shqetësimet për sigurinë ngrenë gjithashtu pyetje në lidhje me rolin (dhe besueshmërinë) e rregullatorëve.
Kur vendet anëtare anashkalojnë procesin e miratimit të EMA, siç bëri Hungaria kur u bë vendi i parë i BE-së që miratoi si vaksinat Sputnik V ashtu edhe të Kinës Sinopharm për përdorim emergjent, ato minojnë sistemin ekzistues shëndetësor.
Pikërisht kjo mund të ketë pasoja shkatërruese në shëndetin dhe besimin publik.
Ndërsa kritikat se qasja kolektive e BE-së për prokurimin e vaksinave ka qenë e ngadaltë është e justifikuar, nuk mund të ketë ndonjë kritikë analoge të EMA për të miratuar vaksinat jo-perëndimore.
Asnjë prodhues kinez ose rus nuk ka kërkuar ende miratim nga EMA (megjithëse EMA ka filluar të rishikojë të dhënat për Sputnik V nëse do të ketë një kërkesë). As rregullatorët e ilaçeve në vendet perëndimore nuk duhet të “transferojnë” procesin e miratimit në vendet prodhuese të vaksinave.
Ky është pikërisht rasti në Hungari, ku një dekret qeveritar lejon miratimin emergjent të çdo vaksine të administruar të paktën te një milion njerëz në të gjithë botën – pa rishikim nga EMA apo edhe rregullatori i brendshëm.
Sidoqoftë, miliona doza të të dy vaksinave Sinopharm dhe Sinovac u administruan në Kinë përpara se të merrnin miratimin nga rregullatori kinez.
Për një vëzhgues individual, debatet rreth diplomacisë së vaksinave mund të jenë pa vend.
Presidenti çek Milosh Zeman tha se “vaksinat nuk kanë ideologji”. Kjo nuk është e vërtetë.
Përzgjedhja e një vaksine është e barabartë me miratimin dhe për këtë arsye e barabartë me vazhdimësinë e vlerave themelore të programeve të vaksinave.
Si e tillë, zgjedhja e një vaksine kineze ose ruse dëmton drejtpërdrejt sistemin ndërkombëtar të ndërtuar për të mbrojtur shëndetin global.
Sistemi ynë aktual mbështetet në transparencë, bashkëpunim dhe institucione të besueshme.
Një rishkrim i këtyre normave globale të shëndetit për t’u përputhur me modelet e qeverisjes kineze dhe ruse do të kishte pasoja afatgjata për Europën dhe botën.
Vonesat bazuar në kapacitetin e prodhimit ose kontratat e parealizuara duhet të përmirësohen. BE duhet të përmbushë angazhimet e saj për të ndihmuar vaksinimin e qytetarëve të Ballkanit Perëndimor dhe në skemën COVAX.
Por në të njëjtën kohë, duhet të ketë një afat kohor që lejon testimin transparent, të plotë të vaksinave për efektivitetin, sigurinë dhe miratimin e plotë nga rregullatorët.
